Deze les gaat over hoe je lijnen zou kunnen oefenen terwijl je al doende ook je techniek en articulatie kunt verbeteren.  Ik gebruik dit standaard jazz lijntje als voorbeeld maar je kunt de manier van oefenen toepassen op elk muzikaal fragment wat je wilt leren.

Leer het lijntje uit het hoofd. Vind je het lastig om de hele lijn in 1 keer te onthouden oefen dan eerst vanaf de 2e maat. Zit het eind van het lijntje goed in je vingers en oren dan plak je de eerste maat er voor.

Check nu of je elke overgang van noot naar noot technisch goed speelt door het op een langzaam tempo ( tussen kwartnoot = 60 en 80  ) perfect met de metronoom te spelen. Speel legato( gebonden), dus zonder tongaanzettten en in gelijke achtstes zodat je kleine onvolkomendheden in je nootovergangen kunt opsporen.  Als dat lukt herhaal dan de lijn een aantal keer in het dubbele tempo en blijf opletten of je de noot overgangen netjes blijft spelen.

hieronder de noten voor de Eb instrumenten.

 

Speel nu de lijn steeds een toon lager. Op je oren of door te bedenken welke noten de juiste zijn in de nieuwe toonsoort. Schrijf het niet uit; gebruik de tijd die je daar voor nodig zou hebben om (misschien met vallen, opstaan, foutjes en vergissingen) de lijn in 1 of 2 nieuwe toonsoorten uit te zoeken en te leren.  Het rendement is echt hoger als je niet elke nieuwe toonsoort van een blaadje hoeft te lezen.  De focus ligt dus op het juist transponeren van de nootjes maar vooral ook op de techniek, controleer jezelf op kleine oneffenheden in de noot overgangen en oefen ook de lastiger toonsoorten tot je die “glitches” niet meer hoort.  Dit proces van langzaam(op een laag tempo) maar zo precies mogelijk oefenen is de basis voor je techniek. Besteed er voldoende tijd aan. Ga dus niet naar het dubbele tempo voordat alle noot overgangen zonder problemen verlopen.

Oefen alle getransponeerde lijntjes daarna  ook een aantal keer zonder behulp van de metronoom.

Voor het transponeren naar andere toonsoorten vind ik het handig om te analyseren welke positie de noten in nemen ten opzichte van de akkoorden.  Maar je kunt ook de lijn onthouden als een melodisch fragment; als je de noten kunt zingen helpt dat enorm.

Dit waren de eerste 6 toonsoorten; schuif nu een halve toon op en oefen de andere 6 toonsoorten op dezelfde manier.

Articulatie toevoegen aan je lijn stelt je in staat noten te accentueren en is bovendien een belangrijk onderdeel van de “swing”.   De standaard jazz articulatie is een goed vertrekpunt; het benadrukt de zwakke delen van de tel.

Er is nog ruimte in die laatste maten, maak er gebruik van en speel nog even door in het tonica akkoord.

Deze manier van articuleren heeft wel zo zijn beperkingen. Ten eerste werkt het wellicht goed in een medium tempo maar bij snellere stukken klinkt het al gauw geforceerd.  Er ontstaat een overdaad aan articulaties. Cannonball Adderly speelde in snellere stukken vaak deze articulatie.

Al de helft meer gebonden noten, de aanzetten zitten op de 1e en 3e tel en de noot daarna.  Probeer het uit.

Maar ook in medium tempo heb je soms behoefte juist andere noten te benadrukken.  In het standaard articulatie voorbeeld zie je dat de hoogste noot van de lijn geen accent krijgt terwijl je dat misschien juist wel wilt. Dan moet je dus ook andere manieren van articuleren in je gereedschapskistje hebben. Een van die manieren is het dempen van sommige noten waardoor de noot daarna automatisch meer accent krijgt.  Door je tong half tegen het riet te plaatsen “ghost” je de noot een beetje. Deze truc heet ook wel de Doo -dle of Doo-den  techniek.  Als je die lettergrepen uitspreekt plaats je je tong bij de tweede lettergreep terug op je gehemelte.  Bij het saxofoonspelen plaats je je tong dus (half) terug op het riet.  Sommige spelers doen dit heel systematisch, andere gebruiken het techniekje naar believen. Let er ook op bij het luisteren,  je hoort het terug in het spel van Charlie Parker, Dexter Gordon, Joe Henderson, Michael Brecker en veel anderen. Je zou het  voorbeeldlijntje lijntje zo kunnen spelen om deze techniek te oefenen:

je kunt er mee experimenteren.

Je kunt ook toonladders gebruiken om deze “doo-den” articulatie mee te oefenen.  Zoals deze “6ht diminished” ladder, die ook wel eens de “bebop”ladder wordt genoemd.

Je ziet dat alleen in de 1e maat, waar de ladder omhoog gaat,  sommige noten worden gedempt. In de dalende lijn hoor je de standaard articulatie.

In hoeverre je deze articulaties toepast is afhankelijk van het tempo, je voorkeur/smaak en de beheersing van deze techniek.  In een hoog tempo blijft er misschien alleen de top noot over om te accentueren. Dat kan je dus doen door de voorgaande noot met een “den” of “dnn” articulatie te dempen waardoor de top noot die erop volgt er uitspringt.  Oefen deze ladder in alle toonsoorten en in verschillende tempi met deze articulaties.

Oefen alle voorgaande articulaties ook in alle toonsoorten. Omdat je het lijntje nu al kent in alle toonsoorten wordt het makkelijker om te focussen op het aspect van de articulaties.  En de vele herhalingen die daarvoor nodig zijn zorgen er ook voor dat je dit lijntje je echt eigen maakt. Het kan dan zo maar opduiken in een improvisatie.

In de praktijk hanteer ik geen vastomlijnde regels qua articulaties,  daarvoor zijn er vaak teveel variabele factoren in het spel; tempo, groove/ feel van het stuk wat je speelt en wat ik op zeker moment passend vind. Uiteindelijk wordt het een mix van verschillende articulatie technieken. Maar om die te kunnen toepassen moet je ze wel eerst uitgebreid verkennen en uitproberen. Hoe meer je tot je beschikking hebt hoe vrijer je op elk moment kunt kiezen. Dus uitproberen en er op oefenen in je oefenruimte, dan kun je het gaan toepassen in een live repetitie / concert situatie. Als je het voldoende hebt geoefend pas je het toe zonder dat je er over na hoeft te denken.
Succes met oefenen!  En ter afsluiting; een donatie is meer dan welkom. Gebruik hiervoor

IBAN nr : NL53 ASNB 0707 1757 98 ten name van Trinus de Vries , Amsterdam.

Bij voorbaat dank voor de ondersteuning van deze site. Wil je een live les afspreken gebruik dan het email adres of telefoonnummer onder het kopje “contact”.